De Wilton Diptych: Een Mysterieus Retabel met Weelderige Symboliek!

De Wilton Diptych, een meesterwerk uit de late 14e eeuw, staat bekend om zijn rijkdom aan detail en symboliek. Het tweeluik, dat wordt toegeschreven aan de Engelse schilder Richard atte Stow (circa 1375 - circa 1420), is een fascinerende blik in de religieuze en politieke wereld van die tijd. De combinatie van realistische portretten met complexe allegorieën maakt het schilderij tot een boeiende studie voor kunstenaars, historici en geloofsbeoefenaren.

Het tweeluik is verdeeld over twee panelen, beide uitgevoerd in tempera op eikenhouten panelen. Het linkerpaneel toont de knielende Richard II, de toenmalige koning van Engeland. Hij draagt zijn kroningsgewaden, inclusief de rijke mantel met fleur-de-lis, een symbool van de koninklijke afstamming en het recht om te regeren. Zijn blik is gericht op de centrale figuur: de Maagd Maria. Zij zit majesteitelijk op een troon, gekleed in blauw en rood. Haar rechterhand wijst naar de Heiland Jezus, die als kind op haar schoot zit.

De achtergrond van het linkerpaneel laat een weelderige tuin zien met bloemen en vogels, symbolisch voor de paradijselijke wereld waartoe Richard II zich richt. De symboliek in dit paneel is complex: Maria wordt gezien als de tussenpersoon tussen God en de mensheid. Haar aanwezigheid suggereert dat Richard II Gods genade en steun zoekt, terwijl de bloemen en vogels de hoop op een vredig koninkrijk vertegenwoordigen.

Het rechterpaneel van de Wilton Diptych toont drie heiligen: Sint-Jan de Doper, Sint-Eduard de Belijder en Sint-Katharina van Alexandrië. Deze keuze van heiligen is niet toevallig. Sint-Jan de Doper was degene die Jezus doopte en wordt gezien als een voorloper van Christus. Sint-Eduard de Belijder was de beschermheilige van Engeland en stond bekend om zijn moed en rechtvaardigheid. Sint-Katharina van Alexandrië, een jonge martelares, werd vereerd vanwege haar wijsheid en onwankelbare geloof.

De aanwezigheid van deze heiligen suggereert dat Richard II zich op zoek was naar bescherming en steun. De keuze van figuren die bekend stonden om hun moed, rechtvaardigheid en onwankelbaarheid wijst erop dat de koning wilde laten zien dat hij bereid was om de waarden van deze heiligen te volgen.

De symboliek in de Wilton Diptych gaat echter verder dan de individuele figuren. De compositie zelf is belangrijk. Maria wordt gepositioneerd als het centrum van het tweeluik, tussen de knielende koning en de drie heiligen. Dit suggereert dat zij een centrale rol speelt in Richard II’s leven en geloof.

De combinatie van religieuze iconografie met politieke symboliek maakt de Wilton Diptych tot een uniek kunstwerk. Het tweeluik is niet alleen een prachtig voorbeeld van de gotische schilderkunst, maar geeft ook een waardevolle blik in de wereld van de middeleeuwse elite.

De KunstenaarsChapeau: Een Onderscheidend Element

Een opvallend detail aan de Wilton Diptych is de aanwezigheid van een zogenaamd “artist’s chapeau” - een schilderij binnen het schilderij. Rechtsboven in het rechterpaneel, achter Sint-Katharina, bevindt zich een miniatuurschilderij met de afbeelding van een man in zwarte gewaden die op een tafel een boek leest. Dit wordt gezien als een zelfportret van Richard atte Stow, de maker van de Wilton Diptych.

Het “artist’s chapeau” was geen ongebruikelijke praktijk tijdens de middeleeuwen. Schilderijen werden vaak beschouwd als “geestelijke objecten,” en de kunstenaar kon zich door het toevoegen van zijn eigen likeness in het werk verbinden met deze spirituele kracht.

Een Mysterieus Tweeluik:

De Wilton Diptych is een werk dat nog steeds veel vragen oproept. Wie heeft het tweeluik besteld? Waar werd het oorspronkelijk tentoongesteld? Er bestaat geen duidelijke historische bron die deze vragen beantwoordt. De meest waarschijnlijke opdrachtgever was Richard II zelf, die het tweeluik mogelijk liet maken om zijn vroomheid en zijn rechtmatige aanspraak op de troon te benadrukken.

De Wilton Diptych is een fascinerend kunstwerk dat ons een blik geeft in de wereld van de middeleeuwse elite. De combinatie van religieuze iconografie met politieke symboliek maakt het tweeluik tot een uniek en waardevol werk van kunstgeschiedenis.

Een Weelderige Symboliek:

|Sint-Katharina van Alexandrië | Wijsheid en onwankelbaar geloof |

De Wilton Diptych staat momenteel tentoongesteld in de National Gallery in Londen. Het is een must-see voor iedereen die geïnteresseerd is in middeleeuwse kunst, religieuze symboliek of Engelse geschiedenis.